اشنایی با فرایند انجماد سریع

انجماد یکی از اصول نگهداری محصولات غذایی است که از دیرباز مورد توجه بشر اولیه بوده است. استفاده از یخچالهای طبیعی ونگهداری گوشت شکار و ماهی در داخل برف توسط اسکیموها، استفاده از مخلوط یخ و نمک برای ایجاد درجات حرارت پایین تر از یخ      خالص، ابداع روش مکانیکی تولید سرما با استفاده از آمونیاک در سال ۱۸۷۵ میلادی و احداث سردخانه های صنعتی و عرضه گوشت قرمز و سفید به صورت منجمد در نیمه دوم قرن نوزدهم در آمریکا برای اولین بار و تحقیقات آقای Clerence birdseye، منتهی به عرضه     مواد منجمد آماده مصرف در حدود ۳۰ سال پیش گردید. روش های نوین انجماد نظیر IQF، هم اکنون روش های تکامل یافته انجماد می     باشند که کاربرد فراوانی در صنایع غذایی و نگهداری محصولات غذایی دارند.

 انجماد سریع
روشی که در آن دمای درونی محصول طی مدت کمتر از ۲ ساعت از منطقه بحرانی عبور می‌نماید در اصطلاح انجماد سریع گفته می‌شود.  در این روش از طریق افزایش سرعت عبور هوای سرد از ورای محصولات غذایی (تونل انجماد)، حرارت به سرعت از محصول گرفته شده و محصول منجمد می‌گردد. قرار دادن محصول در تماس مستقیم یا غیرمستقیم با ماده سرمازا، مهم‌ترین روش‌های انجماد سریع محسوب  می‌گردند.
چون ناحیه بحرانی فساد ناشی از دناتوره شدن پروتئین‌ها، زیر دمای ۰ درجه سانتی گراد می‌باشد، در تعریف اولیه پیشنهاد شده در انگلستان  در مورد انجماد سریع بیان شده است که باید دمای محصول غذایی در زمان کمتر از ۲ ساعت از ۰ درجه به ۵- درجه سانتی گراد برسد و   این کاهش دما باید تا رسیدن به دمای نگه‌داری در سردخانه، یعنی ۳۰- درجه تداوم داشته باشد.
پیشنهاد کاهش دمای محصول غذایی در فریزر تا دمای موردنظر برای نگه‌داری از اهمیت خاصی برخوردار می‌باشد و در همه آئین‌های     کاری وضع شده برای انجماد سریع ذکر شده است. این دو شرط اصلی، یعنی انجماد سریع محصول و کاهش دما تا دمای نگه‌داری با یکدیگر مطابق و متناسب می‌باشند، چون اگر دستگاه منجمدکننده‌ای بتواند به انجماد سریع محصول بپردازد از طرف دیگر می‌تواند دمای محصول را تا دمای پیشنهاد شده برای نگه‌داری کاهش دهد .

در انجماد سریع سرما با سرعت در حدود ۳/۰ سانتی‌متر در دقیقه یا سریع‌تر در داخل جسم محصول نفوذ می‌کند و به همین جهت کریستال‌های یخ ایجاد شده در بافت‌های محصول به مراتب کوچک‌تر از بلورهای یخ حاصل از انجماد به طریقه کند می‌باشد و از متلاشی    شدن سلول‌ها جلوگیری می‌گردد و نیز تغییرات چندانی را در ساختار سلولی سبب نمی‌شوند، البته ممکن است که از نظر کیفی بر محصول   تأثیرات نامطلوبی هم داشته باشد. بعلاوه انجماد سریع ممکن است ایجاد آب‌زدایی (Dehydration) نماید که این امر خود می‌تواند سبب تغییر ماهیت پروتئین‌ها گردد.
انجماد سریع را می‌توان در سه دسته طبقه‌بندی کرد

      ۱ – مجاورت مستقیم محصول با مایع منجمدکننده
۲ – مجاورت غیرمستقیم محصول با مایع منجمدکننده
۳- انجماد به‌وسیله تونل‌های مخصوص انجماد (جریان هوای سرد شدید)

 ج- انجماد فوق سریع
در این روش که انجماد به‌وسیله گاز‌های سرمازای مایع (Cryogenic) صورت می‌گیرد، محصول را می‌توان در مدت چند دقیقه منجمد نمود. غوطه‌ور کردن محصول در مواد سرمازا یا اسپری‌ نمودن این مواد مثل: نیتروژن مایع، دی‌اکسید‌کربن مایع، یا فرئون۱۲، بر روی ماهی می‌تواند این محصول را در حداقل زمان منجمد نماید. حسن این روش حفظ کیفیت بافت و طعم محصول منجمد در حد محصول تازه است.

  سیستم‌های منجمد‌کننده
به طور کلی روش های متعددی برای منجمد کردن محصول وجود دارد که مهم‌ترین آنها شامل:
۱- انجماد در هوای سرد (ساکن و متحرک)
۲- انجماد از طریق تماس غیر مستقیم با مواد سرمازا
۳- انجماد به وسیله غوطه‌وری در محیط‌های سرمازا

انجماد با استفاده از هوای سرد ساکن
در این روش انتقال سرما از طریق هوا صورت می‌گیرد و محصول خیلی به آرامی منجمد می‌گردد زیرا برودت معمولاً ۱۰- درجه سانتی گراد تا۳۰- درجه سانتی گراد می‌باشد و به دلیل آنکه سرعت انجماد در آنها کم است انجماد حاصل انجمادی کند خواهد بود. برای مثال، برای ماهی در دمای تبخیر ۲۱- تا ۲۹- درجه حدود ۱۶-۱۴ ساعت وقت لازم است تا بسته‌های فیله به ضخامت ۴/۶ -۵ سانتی‌متر از دمای ۱۰+ به ۱۸- درجه برسند. البته در این روش می‌توان از طریق تعبیه بادزن در داخل اتاق و ایجاد جریان درهوا، سرعت انجماد را افزایش داد، ولی باز هم در مقایسه با دیگر روش‌ها سرعت انجماد بسیار کم است.
مزیت اصلی فریزر‌های وزشی کاربرد چند‌جانبه آنها می‌باشد. بطوریکه این فریزر را می‌توان جهت استفاده برای انواع محصولات دارای اشکال نامنظم هماهنگ نمود. در مجموع فریزر وزشی جهت انجماد طیف وسیعی از اشکال و اندازه‌ها، بهترین انتخاب می‌باشد.
این گروتها به گونه ای طراحی شده اند که توان جذب نیروهای وارده و انتقال آنهابه بخش زیرکار را داشته باشند.

   انجماد با استفاده از هوای فشرده متحرکAir blast freezing
این سیستم در حال حاضر معمولی‌ترین روش انجماد مواد غذایی می‌باشد زیرا هم سرعت انجماد زیاد است و هم برای انواع فرآورده‌ها در ابعاد و حجم‌های مختلف قابل استفاده می‌باشد.
در این روش ماهی به صورت آویزان و یا در باکس پالت‌ها در مسیر جریان هوای سرد متحرک ۴۰- درجه سانتی گراد با سرعت بین ۳۰ تا ۱۰۷۰ متر در دقیقه قرار می‌گیرد به طوریکه سرعت یخ زدن افزایش یافته و در هر دقیقه سه میلی‌متر از قطر بدن ماهی منجمد می‌گردد، بنابراین این سرعت جریان قادر خواهد بود محصول را در کوتاهترین زمان با کیفیتی مطلوب منجمد نماید. در این نوع سیستم انجماد قابلیت تغییر جهت و چرخش هوا این امکان را فراهم می‌سازد تا انواع فرآورده‌های دریایی به خصوص ماهیان بزرگ از طریق تماس با هوا در تمامی سطوح مجاور، به سرعت گرما از دست بدهند.
سرعت انجماد در فریزر‌های با هوای متحرک همواره تحت تأثیر متغیر‌های بسیاری قرار دارد که در میان آنها سرعت جریان هوا از اهمیت بیشتری برخوردار است. افزایش سرعت هوا از طریق افزایش جابه‌جایی، و کاهش ضخامت لایه هوا در اطراف محصول سبب می‌گردد تا سرعت سردسازی افزایش یابد. به همین جهت با افزایش سرعت جریان هوا می‌توان زمان انجماد را هم کاهش داد.
چنانچه ماهی‌ها فاقد پوشش و بسته‌بندی مناسب باشند و یا رطوبت لازم در تونل موجود نباشد، سوختگی حاصل از سرما Freezer burnدر سطوح ماهی ایجاد شده و کریستال‌های کوچک به صورت برفک روی آن تشکیل می‌گردد ضمن اینکه مقداری از رطوبت ماهی تبخیر شده، کاهش و افت وزنی را به همراه خواهد داشت.
برای جلوگیری از بروز این تغییرات، زمان و رطوبت هوا در فریزر از جمله عواملی هستند که باید به دقت تحت کنترل قرار گیرند. در این رابطه کاهش اختلاف درجه حرارت بین محصول و محیط از جمله روش‌هایی است که می‌تواند تا حد زیادی از کاهش رطوبت جلوگیری نماید. برای این منظور معمولاً سرعت حرکت محصول در داخل فریزر را به صورتی تنظیم می‌کنند که محصول قبل از انتقال به قسمت سردتر، با قسمت قبلی تعادل دما پیدا کرده باشد. در نتیجه چون اختلاف فشار بخار آب در هر قسمت به حداقل رسیده و زمان رسیدن به تعادل دما نیز کوتاه می‌گردد، لذا کاهش رطوبت نیز به حداقل ممکن می‌رسد.
کاهش هرچه بیشتر دما در فریزر نیز روش دیگری است که در این زمینه می‌تواند مؤثر واقع گردد. زیرا هرچه هوا سردتر باشد رطوبت مطلق آن نیز در حالت اشباع کمتر خواهد بود. به همین جهت اگر دمای فریزر را مثلاً تا دمای ۳۰- درجه یا کمتر تقلیل دهیم، مقدار رطوبت لازم برای رسانیدن آن به درجه اشباع به حداقل رسیده و در نتیجه هنگام ورود محصول به فریزر مقدار کمتری رطوبت از آن گرفته می‌شود.

  انجماد از طریق تماس غیر مستقیم با مواد سرمازاPlate freezing

انجماد در این روش از طریق تماس غیر مستقیم محصول با ماده سرمازا که در داخل صفحات فلزی توخالی جریان دارد انجام می‌گیرد. در این حال از طریق فشاری که توسط صفحات فریزر به دو طرف محصول وارد می‌گردد، ضمن ایجاد تماس بیشتر و کامل‌تر، ضریب انتقال حرارت بین محصول و صفحات هرچه بیشتر افزایش می‌یابد. به طور کلی ۳۵ % از ماهی‌ها از این طریق منجمد می‌‌گردند که بیشتر برای ماهی‌های بسته‌بندی شده مانند فیله و استیک و میگوهای بسته‌بندی شده استفاده می‌شود.
علل اصلی ضعف عملکرد این روش انجماد، عدم تغییر مکان و انتقال محصول قبل از کامل شدن انجماد و نقص در نگه‌داری دستگاه و تماس نامناسب بین صفحات و محصول می‌باشد. عدم تماس کافی بین محصول و صفحات، منجر به کاهش سرعت انجماد خواهد گردید که جدا از مسئله کیفیت، مدت زمان انجماد را طولانی و کارایی دستگاه را کاهش می‌دهد.
عدم تماس بین محصول و صفحات ممکن است در حالات زیر اتفاق بیفتد:
– پر نشدن کامل کارتن‌ها، به طوری که فضای خالی بین محصول و کارتن یا پوشش ‌بوجود آید. از آنجائیکه این کارتن‌ها از یک طرف سرد می‌شوند، لذا وجود هوا در داخل بسته یک لایه عایق بوجود آورده و از این راه زمان انجماد را تا سه برابر افزایش می‌دهد.
– وجود برفک روی سطح خارجی صفحات، رطوبت موجود در هوا به صورت برفک روی صفحات سرد متراکم می‌گردد.
این نوع فریزر‌ها در دو شکل افقیHorizentel و عمودی Vertical ساخته می‌شوند:
فریزر‌های صفحه‌ای افقی: فریزر‌های صفحه‌ای افقی دو کاربرد مهم دارند، یکی از این دو کاربرد انجماد کارتن‌های از پیش بسته‌بندی شده ماهی مورد مصرف در خرده‌فروشی‌ها و دیگری انجماد بلوک‌های یکنواخت و مکعبی شکل فیله معروف به بلوک‌های لامینه، مورد استفاده در تهیه تکه‌های ماهی می‌باشد.
در این روش، در طول انجماد حرارت مستقیماً از محصول بسته‌بندی شده به صفحات فریزر منتقل می‌شود و در نتیجه ضمن تقلیل تبخیر سطحی، حداکثر صرفه‌جویی در فضا ملحوظ می‌گردد. اگر بسته‌بندی محصول به خوبی انجام نشده باشد، می‌تواند به دلیل کاهش سرعت انجماد (انجماد کند) به کیفیت محصول آسیب‌هایی وارد نماید.

دما و رطوبت در سردخانه

دﻣﺎ: دﻣﺎ اﺳﺎﺳﯽﺗﺮﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺮ ﺳﺮدﺧﺎﻧﻪ اﺳﺖ. زﯾﺮا ﻧﮕﻬﺪاری در ﺳﺮﻣﺎ در اﺻﻞ ﮐﺎﻫﺶ درﺟﻪ ﺣـﺮارت‬ ‫ﻣﺤﺼﻮل در ﺣﺪاﻗﻞ زﻣﺎن ﻣﻤﮑﻦ و ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ آن در درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻫﺎی ﺗﻌﯿـﯿﻦ ﺷـﺪه ﺑـﺮای ﻣﺤﺼـﻮﻻت‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺖ..‬

‫ﮐﺎﻫﺶ درﺟﻪ ﺣﺮارت و ﺣﻔﻆ آن در ﺳﺮدﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﮔﺮدد ﺗﺎ:‬

‫۱- ﺗﻨﻔﺲ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﮏ ﻣﺤﺼﻮل ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﯿﺎﯾﺪ.‬

‫۲- ﭘﯿﺮ ﺷﺪن ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻪ دﻧﺒﺎل رﺳﯿﺪﮔﯽ و ﻫﻤﯿﻦ ﻃﻮر ﻧﺮم ﺷﺪن و ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﻓﺖ و رﻧـﮓ آن،‬

‫ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﺑﺪ.‬

‫۳- ﻣﯿﺰان ﺗﺒﺨﯿﺮ آب و ﭘﮋﻣﺮدﮔﯽ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮐﻢ ﺷﻮد.‬

‫۴- ﺧﺴﺎرات وارد ﺷﺪه ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﮐﭙﮏﻫﺎ، ﻣﺨﻤﺮﻫﺎ و ﺑﺎﮐﺘﺮیﻫﺎ، ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺳﺪ.‬

‫۵- رﺷﺪ و ﻧﻤﻮ ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ (ﻣﺜﻞ رﺷﺪ ﺟﻮاﻧﻪ در ﺳﯿﺐزﻣﯿﻨﯽ) ﺑﻪ ﻣﯿﺰان زﯾﺎدی ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﺑﺪ.‬

‫اﮔﺮ ﺑﻪ دﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﮥ ﯾﮏ وﯾﮋﮔﯽ اﺻﻠﯽ در ﺳﺮدﺧﺎﻧﻪ اﺷﺎره ﮐﻨﯿﻢ، ﺑـﺪﯾﻬﯽ ات ﮐـﻪ ﺛﺎﺑـﺖ ﻧﮕـﻪ داﺷـﺘﻦ آن،‬‫اﻣﮑﺎن ﺑﻬﺮور ﺷﺪن از ﺗﺄﺛﯿﺮات ﻣﺜﺒﺖ آن را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﯽدﻫﺪ. ﻫﺮ ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ ﺑﺮای ﺧﻮد ﯾﮏ درﺟﻪ ﺣـﺮارت ﻣﻄﻠـﻮب‬ ‫ﻧﮕﻬﺪاری دارد ﮐﻪ ﺗﺎ ﻣﺤﺪوده ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﭼﯿﺰی ﮐﻤﺘﺮ ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ از آن را ﺗﺤﻤﻞ ﮐﺮده، در درﺟﻪ ﺣﺮارتﻫﺎی ﺑـﺎﻻﺗﺮ‬ ‫و ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ، ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻧﮕﻬﺪاری ﻣﻄﻠﻮﺑﯽ را ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ. ﺑﺮای ﻣﺜﺎل، اﮐﺜـﺮ ارﻗـﺎم ﺳـﯿﺐ در ۱- ﺗـﺎ ﺻـﻔﺮ درﺟـﮥ‬ ‫ﺳﺎﻧﺘﯽ ﮔﺮاد، ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﻧﮕﻬﺪاری را دارﻧﺪ و در ﻣﻮرد ﮔﻼﺑﯽ، اﯾﻦ درﺟﻪ ﺣـﺮارت ﺑـﻪ ۵/۱ – ﺗـﺎ ۵/۰ درﺟـﻪ‬ ‫ﺳﺎﻧﺘﯽ ﮔﺮاد ﻣﯽرﺳﺪ و … ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ، اﮔﺮ ﭘـﺲ از ﺑﺮداﺷـﺖ، درﺟـﻪ ﺣـﺮارت اﯾـﻦ ﻣﺤﺼـﻮﻻت ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ ﺗـﺎ ﺣـﺪ‬ ‫ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﻧﯿﺎﺑﺪ و ﯾﺎ در ﻃﻮل ﻣﺪت ﻧﮕﻬﺪاری درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺣﺘـﯽ ﯾـﮏ درﺟـﻪ ﺳـﺎﻧﺘﯽﮔـﺮاد اﻓﺰاﯾش یاﺑﺪ.‬

‫ﺳﺮﯾﻌﺎً ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﯽ در ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآﯾﺪ، ﮐﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﺑـﯿﺶ از ﺣـﺪ درﺟـﻪ ﺣـﺮارت ﻫـﻢ ﻋـﻮارض‬ ‫ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب دﯾﮕﺮی را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ. در ﺑﺨﺶ ﺗاﺛﯿﺮ ﺷﺮاﯾﻂ ﺳﺮدﺧﺎﻧﻪ ﺑـﺮ روی ﻣـﻮاد ﻏـﺬاﯾﯽ، ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﮐﺎﻣﻞ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﺻﺤﺒﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ.‬

‫ﺛﺒﺎت درﺟﻪ ﺣﺮارت، اﻫﻤﯿﺖ وﯾﮋه ای دارد اﻣﺎ اﯾﻦ ﺛﺒﺎت ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ دﻣﺎ در ﺗﻤﺎم ﻣﺤـﯿﻂ ﺳـﺮدﺧﺎﻧﻪ‬ ‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺷﺪ. اﯾﻦ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ، ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﭼﺮﺧﺶ ﻫﻮا ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﻣﺸﺨﺼﯽ در واﺣﺪ زﻣﺎن، ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ در ﺻـﻮرﺗﯽ‬ ‫ﮐﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺠﻤﯽ ﻫﻮای گردشی ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻢ ﺑﺎﺷﺪ درﺟﻪ ﺣﺮارت در ﺳﺮدﺧﺎﻧﻪ ﯾﮑﺴﺎن ﻧﯿﺴـﺖ و ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫اﺧﺘﻼف درﺟﻪ ﺣﺮارت در ﻗﺴﻤﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺮدﺧﺎﻧﻪ زﯾﺎد ﺷﻮد. ﻣﻌﻤﻮﻻً اﺧﺘﻼف درﺟـﻪ ﺣـﺮارت زﯾـﺎد ﺑـﯿﻦ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﻫﻮای ﺳﺮدﺧﺎﻧﻪ در ﻫﻨﮕﺎم ﻧﮕﻬﺪاری ﻣﯿﻮهﻫﺎ و ﺳﺒﺰیﻫﺎ ﻋﻮارض ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﯽ را ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل دارد ﮐـﻪ از‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات در رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ و ﻣﺴاعلی از اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ اﺷﺎره ﮐـﺮد ﮐـﻪ در ﺟـﺎی ﺧـﻮد ﺑـﻪ آن ﻫـﺎ‬ ‫ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﭘﺮداﺧﺖ. در اﺑﺘﺪای ورود ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﻪ ﺳﺮدﺧﺎﻧﻪ، ﻣﻌﻤﻮﻻً اﺧﺘﻼف درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺑﯿﻦ آنﻫـﺎ و ﻣﺤـﯿﻂ‬ ‫زﯾﺎد اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ، ﻫﻮا ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﯿﺶﺗﺮی در ﺑـﯿﻦ ﻣﺤﺼـﻮﻻت ﺑـﻪ ﺣﺮﮐـﺖ درآﯾـﺪ و ﻫﻨﮕـﺎﻣﯽ ﮐـﻪ اﯾـﻦ‬

‫اﺧﺘﻼف درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺧﻮد رﺳﯿﺪ ﻣﯽﺗﻮان از ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﺮﻋﺖ ﭼﺮﺧﺶ ﻫﻮا اﺳـﺘﻔﺎده ﮐـﺮد ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻣﺜﺎل اﮔﺮ در اﺑﺘﺪا اﺧﺘﻼف درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻣﺤﺼﻮل و دﺳﺘﮕﺎه ﺗﺒﺮﯾﺪ ‪ ۵/۵ْ C‬ﺑﺎش ﺑـﻪ ﺣـﺪود ۸۲ ﻣﺘﺮﻣﮑﻌـﺐ ﻫـﻮا‬ ‫در دﻗﯿﻘﻪ ﺑﺮای ﻫﺮ ﺗﻦ ﻣﺤﺼﻮل ﻧﯿﺎز اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻣﺤﺼﻮل، ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ۵/۱ ﻣﺘﺮﻣﮑﻌـﺐ ﻫـﻮا در‬ ‫دﻗﯿﻘﻪ، ﺑﺮای ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻘﺪار ﻣﺤﺼﻮل ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ.‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ، ﻓﺮاﻫﻢ آوردن ﺷﺮاﯾﻂ ﭼﺮﺧﺶ ﻣﻄﻠﻮب ﻫﻮا در ﺑـﯿﻦ ﻣﺤﺼـﻮﻻت ﻣﻮﺟـﻮد در ﺳـﺮدﺧﺎﻧﻪ‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻨﺠﺎ، ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﭼﯿـﺪن ﻣﻨﺎﺳـﺐ آنﻫـﺎ ﻧﻘـﺶ اﺻـﻠﯽ را ﺑـﺮ ﻋﻬـﺪه ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫داﺷﺖ. ﻣﻌﻤﻮﻻً درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻗﺴﻤﺖﻫﺎی ﻣﺮﮐﺰی ﻣﺤﻤﻮﻟﻪﻫﺎی ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪی ﺷﺪه ﮐﻤﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻫﻮای ﺳـﺮدﺧﺎﻧﻪ‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻄﻠﻮب ﺳﺮﻋﺖ ﭼﺮﺧﺶ ﻫﻮا و ﺣﺮﮐﺖ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ آن، اﯾـﻦ اﺧـﺘﻼف ﻧﺒﺎﯾـﺪ ﺑـﯿﺶ از ‪۰/۵ْ C‬‬‫ﺑﺎﺷﺪ.‬

‫در ﺳﺮدﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎی ﺗﺠﺎرﺗﯽ دﻣﺎﺳﻨﺞﻫﺎ را در ارﺗﻔﺎع ۵/۱ ﻣﺘﺮی ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﺗـﺎ ﺧﻮاﻧـﺪن آنﻫـﺎ آﺳـﺎنﺗـﺮ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ. ﻫﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ از ﺗﺮﻣﻮﺳﺘﺎت ﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ اﻃﻤﯿﻨﺎن، ﺑـﺮای ﺗﻨﻈـﯿﻢ درﺟـﻪ، درﺟـﻪ ﺣـﺮارت در ﻧﻘـﺎط‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺮدﺧﺎﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد و در ﺻﻮرت اﻣﮑﺎن درﺟﻪ ﺣﺮارت را در ﻗﺴﻤﺖﻫـﺎی ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣـﺪاوم‬ ‫اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﮐﺮد. ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ، ﺗﻨﻈﯿﻢ درﺟﻪ ﺣﺮارت و ﺛﺒﺎت آن، اﻫﻤﯿﺖ ﺑﺴﯿﺎری دارد ﮐﻪ ﺑـﺮای اﯾـﻦ‬ ‫ﮐﺎر ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻌﺪاد ﮐﺎرﮔﺮان، ﻻﻣﭗﻫﺎی روﺷﻦ، وﺳﺎﯾﻞ ﻧﻘﻠﯿﮥ در ﺣﺎل ﺗﺮدد و ﺑﺴﯿﺎری از ﻋﻮاﻣﻞ دﯾﮕﺮ ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﮐﻨﻨـﺪه‬ ‫ﺣﺮارت در ﺳﺮدﺧﺎﻧﻪﻫﺎ، ﻣﻮرد ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ دﻗﯿﻖ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ. ﺣﺘﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻞ درﻫـﺎی اﺻـﻠﯽ رﻓـﺖ و آﻣـﺪ اﻓـﺮاد ﺑـﺎ‬ ‫ﺑﺎﻻﺑﺮﻫﺎ از ﭘﺮده ﻫﺎی ﭘﻼﺳﺘﯿﮑﯽ ﺿﺨﯿﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺗﺒﺎدل ﺣﺮارت و ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل آن ﺗﺒـﺎدل رﻃﻮﺑـﺖ ﺑـﯿﻦ‬ ‫ﺳﺮدﺧﺎﻧﻪ و ﻣﺤﯿﻂ ﺧﺎرج اﻧﺠﺎم ﻧﮕﯿﺮد. در اﯾﻨﺠـﺎ، ﻫـﻮای ﻣﺤﺒـﻮس ﺑـﯿﻦ در و ﭘـﺮده، در ﺣﮑـﻢ »ﻋـﺎﯾﻖ« ﻋﻤـﻞ‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﺪ.‬

‫رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ: رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ، ﻣﻘﺪار رﻃﻮﺑﺖ ﻣﻮﺟﻮد در واﺣﺪ ﺣﺠﻢ ﻫﻮا ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار رﻃﻮﺑﺘﯽﺳـﺖ‬ ‫ﮐﻪ در ﻫﻤﺎن دﻣﺎ ﻫﻮا را اﺷﺒﺎع ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑﻪ ﺑﯿﺎن دﯾﮕﺮ، از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت درﺻﺪ ﺑﯿﺎن ﻣـﯽﺷـﻮد‬ ‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ آن ﻗﺴﻤﺖ از ﻇﺮﻓﯿﺖ رﻃﻮﺑﺖ ﻫﻮا ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺻﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻣﻘـﺪار ﺑﯿﺸـﺘﺮی‬ ‫رﻃﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﻫﻮا اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد ﻇﺮﻓﯿﺖ رﻃﻮﺑﺘﯽ ﻫﻮا )در دﻣﺎی ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ( ﺗﮑﻤﯿﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺑﯿـﺎن دﯾﮕـﺮ، ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ اﺷﺒﺎع ﯾﺎ رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ %۰۰۱ ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﯿﺪ و در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﯿﺸﺘﺮی رﻃﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﻫﻮا اﺿﺎﻓﻪ ﺷـﻮد،‬ ‫ﺷﺎﻫﺪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻗﻄﺮات ﺷﺒﻨﻢ ﺑﺮ روی دﯾﻮارهﻫﺎ ﻇﺮوف و ﺟﻌﺒﻪﻫـﺎی ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده در ﺑﺴـﺘﻪﺑﻨـﺪی ﻣﯿـﻮهﻫـﺎ و‬ ‫ﺳﺒﺰی ﻫﺎ، ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻫﻨﮕﺎم ورود ﺑﻪ ﺳﺮدﺧﺎﻧﻪ ﺧﺸﮏ ﻫﺴﺘﻨﺪ. اﯾﻦ اﻣﺮ، ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ رﻃﻮﺑﺖ ﺳـﺮدﺧﺎﻧﻪ ﻣـﯽﺷـﻮد.‬

‫در اﯾﻦ ﻣﻮارد، از دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻮﻟﯿﺪ رﻃﻮﺑﺖ ﮐﻪ آب را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﻄﺮات ﺑﺴﯿﺎر رﯾﺰ در ﺳﺮدﺧﺎﻧﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷـﺪ، اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ.

مفاهیم رطوبت

مهFog)) : تراکم حاصل از سردشدن ذرات بخار آب در نزدیکی سطح زمین که بصورت ذرات معلق در فضای سطحی مشاهده می‌گردند مه نامیده می‌‌شود. به عبارت دیگر مکانیزم تشکیل مه شبیه مکانیزم تشکیل ابرها می‌باشد اساساً بیان جدایی مه از ابر نیز مشکل است زیرا مه‌ها در حقیقت ابرهای استراتوس هستند که در سطح زمین و یا در طبقه‌ایی بسیار نزدیک به زمین تشکیل می‌گردند.
توده‌های هوا : یک توده هوا  عبارت است از حجم عظیمی از هوا که خصوصیات فیزیکی آن بویژه از نظر  دما و رطوبت در سطح افقی برای صدها کیلومتر تقریباً همسان باشد.
مناطق منشأ و انواع توده‌های هوا : توده‌های هوا خصوصیات اصلی خود را از سطحی که در روی آن تشکیل می‌شوند کسب می‌کنند و از این جهت است که خصوصیات حرارت و رطوبت هر توده هوا به طور مستقیم از طریق طبیعت سطح زیرین آن تعیین می‌گردد. مهمترین مناطق منشأ توده‌های هوا در روی کره زمین مراکز پرفشار جنب حاره و مناطق قطبی می‌باشند.
توده‌های هوا با حرکت تدریجی خود خصوصیات نواحی منشأ خود را به سایر مناطق جهان گسترش می‌دهند این حالت را معمولاً «هجوم موج سرد» و یا موج گرم می‌گویند.
جبهه‌ها : به طور کلی بین  توده‌های هوای مختلف با خصوصیات متفاوت، منطقه گذرایی که در اصطلاح  هواشناسی بنام «جبهه» معروف است وجود دارد . جبهه‌ها نواحی انتقالی کوچک یا وسیعی می‌باشند که وسعت ناحیه آنها از ده الی صد کیلومتر تغییرمی‌کند با وجود این در روی نقشه های هواشناسی جبهه‌ها را باخطی نشان می‌دهند جبهه‌ها از لحاظ شرایط اقلیمی و هواشناختی اهمیت ویژه‌ای را حائزند. زیرا در مناطق انتقالی و گذری آنها بین عناصر فشارـ حرارت‌ـ پراکندگی بارندگی‌ـ میزان ابرناکی‌ـ جهت وزش بادـ و شدت آن ارتباط بسیار نزدیکی برقرار می‌گردد.
و می‌توان از ‎آن چهار نوع جبهه نام برد جبهه گرم- جبهه سرد-جبهه مسدود و جبهه ساکن
تبخیر (Evaporation):در مورد تبخیر از سطح آبها،درجه حرارت،شدت باد- و درجه نمناکی بزرگترین نقش را بازی می‌کنند درواقع تبخیر تابعی از شرایط حرارتی است علاوه بر عوامل اساسی یاد شده فوق،فشار بخار آب،خصوصیات آب،وعمق و درجه شوری آن نیز بر تبخیر اثر می‌گذارند.
تعرق :گیاهان آبی را که برای تامین فعالیت حیاتی خود از طریق زمین بدست می‌آورند بعد از مصرف بصورت بخار آب به اتمسفر پس می‌دهند آخرین مرحله گردش آب درون پوشش گیاهی را تعرق می‌گویند.
گرمای نهان تبخیر (Latent-heat-of vaporization):برای تبخیر یک گرم آب در دمای صفر درجه سانتیگراد ششصد کالری گرما و در دمای صد درجه سانتیگرادپنصد و چهل کالری از گرما مورد نیاز است و چون دما عبارت است از «میانگین انرژی حرکت مولکولی یک جسم» زمانی که آب تبخیر می‌شود فقط ذراتی قادرند سطح آب را ترک کرده و به اتمسفر وارد شوند که دارای سرعت فوق میانگین انرژی یاد شده باشند. از این رو حرکت مولکولی کند شده و دمای سطح آب در حال تبخیر پایین می‌آید.
انرژی گرمایی اضافی که با ذرات تبخیر محل می‌گردند به عنوان (گرمای نهان تبخیر) نامیده می‌شود. این گرما در زمان تراکم رطوبت،از طریق توده آب متراکم و یا تشکیل ابرها به اتمسفر پس داده می‌شود. اهمیت جذب گرمای نهان در فرایند مهمی چون گرم شدن اتمسفر و نقش آن در بیلان گرمای اتمسفر روشن است .
ظرفیت (Capacity):بخار آب موجود در اتمسفر به عنوان رطوبت هوا نامیده می‌شود. حداکثر بخار آبی که هوا در دمای معینی می‌تواند دارا باشد به عنوان ظرفیت هوا نامیده می‌شود .
اشباع(ٍSaturation):اشباع عبارت است از حداکثر ظرفیت رطوبتی هوا در دمای معین بطور کلی هوا زمانی به حالت اشباع می‌رسد که یا میزان بخار آب در آن به حداکثر ظرفیت خود برسد و یا از درجه حرارت آن تا نقطه شبنم کاسته شود.
نقطه شبنم (Dewpoint) :  دمایی است که در آن هوا به حد اشباع می‌رسد و به عبارت دیگر، در  صورتی که در فشار ثابت تغییری در نسبت مخلوط ایجاد نگردد ولی دمای هوا پایین آید دمای ویژه جدیدی حاصل خواهد شد که بدان ، دمای نقطه شبنم گفته می‌شود.
نم مطلق(Absolute.humidity) :  وزن بخار آب موجود بر حسب گرم در هر واحد حجمی از هوا (بر حسب متر  مکعب یا سانتی متر مکعب ) را نم مطلق می‌گویند و میزان آن از استوا به سمت قطبها و از سواحل به درون خشکیها و از مناطق پست به سمت نواحی مرتفع کاسته می‌شود .
نم ویژه (Specificn humidity) :  نسبت وزن بخار آب به وزن واحد هوایی را که شامل آن است نم مخصوص می‌گویند وبه صورت فرمول خلاصه‌ زیر بیان می‌گردد .
 

در این فرمول 

mw جرم بخار آب

ma واحد جرم هوای شامل بخار آب
نم نسبی (Relative humidity) : رطوبت نسبی عبارت است از نسبت میزان رطوبت مطلق موجود در هر حجمی از هوا با دما معینی، به حداکثر رطوبت مطلقی که همان حجم از هوا در همان دما می‌تواند داشته باشد. به عبارت دیگر نسبت جرم بخار آب موجود در هر حجمی از هوا به جرم بخار آب موجود در همان حجم هوا را در حالت اشباع «نم نسبی» می‌گویند. مثلاً اگر یک کیلوگرم از هوا در دما و فشار معینی قابلیت جذب حداکثر تا 30 گرم بخار آب را داشته باشد ولی فقط دارای10گرم رطوبت باشد دمای نم نسبی معادل 50 درصد است .

فشار بخار آب (Vapor pressure) : در هر دمایی بخار آب موجود در هوا دارای فشاری است که به عنوان فشار بخار آب نامیده می‌شود . میزان در ارتباط با عرض و فصل در حدود 0/2 میلی بار از سیبری شمالی در دی ماه تا 30 میلی بار در مناطق حاره در تیر ماه تغییر می‌کند.
تراکم : تبدیل بخار آب به حالت جامد یا مایع در هوا را تراکم می‌گویند. شرط اصلی جهت تراکم رسیدن و گذر از نقطه اشباع است از طرف دیگر شرط لازم برای وقوع فرایند تراکم وجود هسته‌های تراکم در هواست این هسته‌ها عموماً باید جاذب رطوبت باشند و مهمترین ذرات جاذب رطوبت در اتمسفر،نمک دریاـ ذرات اوگانیک‌ـ تری اکسید سولفور است .
تصعید(Sublimation) : زمانی که درجه حرارت هوا زیر نقطه انجماد باشد،بخار آب ممکن است مستقیماً به یخ تبدیل گردد این فرایند تصعید نامیده می‌شود.
شبنم (Dew) : شبنم رطوبتی است متراکم که به صورت قطراتی روی اشیاء و سطوح مختلف مشاهده می‌گردد در شب‌های صاف و آرام،زمین از طریق تشعشع خود،به سرعت سرد می‌شود و در نتیجه درجه حرارت آن از هوای مجاور کمتر می‌شود در نتیجه هوای اطراف که خنک شده،در نتیجه تماس با زمین تا نقطه شبنم سرد می‌شود لازم به یادآوری است که به احتمال قوی این امر در لایه بسیار نازکی از هوا و حدود چند سانتی‌متر قبل از برخورد با زمین بوقوع می‌پیوندد. در نتیجه سرد شدن زیادی در زیر نقطه شبنم،بخار آب مازاد در هوا متراکم می‌شود.
ژاله (Frost) : شرایط ژاله  و شبنم عملاً با یک استثناء همسانند. شبنم زمانی که پدیده تراکم در  روی اشیاء سرد فوق نقطه انجماد بوجود آید تشکیل می‌شود در صورتی که ژاله زمانی که تراکم در زیر دماهای نقطه انجماد رخ می‌دهد تشکیل می‌شود. تحت چنان شرایطی،رطوبت هوا،مستقیماً از حالت بخار به حالت جامد،بدون گذشتن ازحالت مایع،تغییر شکل می‌دهد به این ترتیب ژاله پدیده متبلوری است که به شکل فلس- سوزن- و پرمرغ در شب‌های سرد،در روی سطح زمین و اشیاء بوجود می‌آید.
مه یخ‌زده (Rime) : در  برخورد قطرات ریز یک توده هوای مه دار با اشیاء جامدی که دارای دمای زیر نقطه انجمادند،ته نشینی از کریستال‌های یخ سفید و زبر  تشکیل می‌شود که به آن مه یخ زده می‌گویند.

تنظیم درجه ترموستات یخچال در فصول سال

یخچال یکی از ضروری ترین لوازم خانگی به شمار می رود که در انواع مختلف تولید شده است. به محض اینکه مشکلی برای یخچال در منزل هر یک از ما پیش می آید و یا کارکرد  و کآرایی یخچال پایین می آید مشکلات زیادی به همراه دارد. مخصوصا وقتی که هوا گرم باشد و نیازمان به یخچال چند برابر شود. برخی از ما به خاطر اطلاعات ناقص و یا کمی که داریم و به دلیل توجه نکردن به نکات لازم در نگهداری و استفاده مناسب از یخچال، نا آگاهانه باعث می شویم که کارایی یخچال پایین آید.

یکی از مواردی که بسیار اهمیت دارد و خیلی از ما در مورد آن دچار اشتباه می شویم تنطیم درجه ترموستات یخچال است. اینکه در چه فصلی در چه اندازه ای تنظیم کنیم و یا هر یخچال نسبت به نوع و استفاده آن و یا محیطی که در آن قرار دارد می تواند شرایط متفاوتی نیز داشته باشد.

دمای مناسب یخچال دو تا پنج درجه سانتی‌گراد است اما توجه داشته باشید که دما در همه قسمت‌های یخچال یکسان نیست؛ بنابراین با قرار دادن مواد غذایی در طبقات مختلف از آنها بهتر نگهداری کنید.
کشوهای پایینی با دمای ۱۰ درجه سانتی‌گراد، مخصوص نگهداری میوه و سبزیجات هستند. خنک‌ترین قسمت یخچال طبقه پایین، روی کشوی مربوط به میوه و سبزیجات است که ۲ درجه سانتی‌گراد دما دارد. گوشت و ماهی‌های تازه را باید در این طبقه نگهداری کرد. «تخم مرغ، محصولات لبنی، باقیمانده غذاها، شیرینی‌جات و محصولاتی که بعد از باز کردن باید در یخچال نگهداری شوند» را در طبقه میانی (۴/۵ درجه سانتی‌گراد) و طبقه بالای آن (۸ درجه سانتی‌گراد) نگهداری کنید.
خانه بندی‌های روی در یخچال، گرم‌ترین نقاط یخچال هستند که دمای بین ۱۰ تا ۱۵ درجه سانتی‌گراد داشته و مخصوص نگهداری محصولاتی است که به سرمای زیادی نیاز ندارند؛ از قبیل نوشیدنی‌ها، سس‌ها و کره.

شرح کار چیلر جذبی

چیلر جذبی

شیمی محلول

وقتی گزارش تجزیه محلول شیمیایی را دریافت می کنید ،گزارش مقادیر مواد گوناگونی را به شما نشان خواهد داد که در محول ارسالی به آزمایشگاه وجود دارند . این مواد ممکن است به عناصر مفید و عناصر مضر تقسیم شوند . بخش زیر منظور از عناصر مفید و مضر را بطور دقیق شرح می دهد.

یادآوری :

محلول لیتیوم بروماید توانایی فوق العاده ای برای خوردگی فولاد در برابر اکسیژن دارد خود Libr فولاد را نمی خورد. این واکنش فولاد با آب در محلول است که چنین خوردگی ایجاد می کند البته حضور نمک Libr باعث افزایش رسانایی آب به چنین درجه بالایی خوردگی طبیعی بین فولاد در آب با سرعت بالا می گردد با افزودن باز دارنده ها و بالا نگه داشتن PH ما تلاش می کنیم که روند خوردگی در واحد را به میزان قابل قبولی پایین آوریم اگر واحد نشتی یا لیک داشته باشد چنین تلاشی بدون فایده است.

عناصر مفید:

نیترات لیتیوم  LiNo3 نیترات لیتیوم در محلول به عنوان عامل باز دارنده خوردگی مورد استفاده قرار می گیرد. از لحاظ شیمیا یی طوری عمل می کند که از تمایل طبیعی فولاد به اکسیداسیون یا خوردگی می کاهد این امر باعث می شود هیدروژن بسیار کمی تولید شود چون هیدروژن محصول فرعی خوردگی است.

نیترات لیتیوم در طول زمان با سرعت کمی مصرف می شود . البته وجود هوا به میزان مصرف شتاب بیشتری می دهد . خوردگی بیشتر به دلیل وجود هوا با ترکیب نیترات با هیدروژن تشکیل آمونیاک می دهد شایان ذکر است در دمای بالای 170 درجه سانتی گراد مواد باز دارنده تا حدود زیادی بی اثر می شوند.

مقدار نرمال نیترات لیتیوم در محلول 53% توصیه شده توسط کارخانه یورک 230-380 میلی گرم در لیتر می باشد.

مقدار زیاد نیترات لیتیوم مانند مقدار کم آن خاصیت خورندگی دارند و در صورت افزایش آن به بیش از 380میلی گرم خود باعث افزایش خورندگی می شود و جهت کاهش مقدار آن باید صبر نمود تا به خودی خودی کاهش یابد

عناصر مضر:

آمونیاک NH3  نشت هوا باعث افزایش خوردگی فولاد می شود در نتیجه افزایش میزان خوردگی واکنش شیمیایی مرتبط با یون نیترات NO3 هیدروژن ،گرما و آب  صورت می گیرد و باعث تشکیل گاز آمونیاک و دیگر ترکیبات نیتروژن می شود.

آمونیاک اکسید مس را حل می کند . که ممکن است با روکش مس در ارتباط باشد.

آمونیاک یکی از دو عامل ترکیبی مورد نیاز برای ترک برداشتن فولاد خورده شده تا لوله های مبدل گرمایی مس است.

عامل دیگر تنش می باشد مقداری دیگر از نیترات ممکن است به ترکیبات دیگر مانندNOx (به علت افزایش بیش از حد دما) تشکیل می شود.

تشخیص وجود آمونیاک در دستگاه با ارسال نمونه محلول به آزمایشگاه انجام می شود ولی جهت انجام این آزمایش می توان از کیت مخصوص (Paraflow Solution Test Kit) و آزمایش نمونه ای از مبرد دستگاه انجام داد مقدار آمونیاک موجود در مبرد می تواند ما را در مورد مقدار آمونیاک موجود در دستگاه راهنمایی نمایید.

سطح قابل قبول آمونیاک در محلول (53%) کمتر از 50میلی گرم بر لیتر است و بیش از این مقدار سطح هشدار می باشد .

آمونیاک پس از گذشت زمان از محلول تصفیه می شود ولی این روند بسیار کند است.

راه اندازی چیلر های جذبی جهت سرمایش

(تغییر سیکل از گرمایش به سرمایش)

ابتدا برج های خنک کن را شستشو و سرویس می نماییم (شامل رسوب زدایی ، تخلیه اجسام خارجی و بازدید صافی های برج )

بررسی پمپ های سیستم و برج تعویض قطعات (بلبرینگ ،لاستیک کوپلینگ و ..) تمییز نمدن صافی پمپ ها شیر های یکطرفه

شستشوی دستگاه شامل کندانسور و ابزربر شستشوی اواپراتور مورد نیاز نیست ولی بهتر است هر 2 ،3 سالی یک مرتبه درب آن باز و بازدید شود در صورت نیاز شستشو شود .

شستشوی دستگاه باید با توجه به نوع رسوب و تناژ دستگاه با مواد مناسب انجام پذیرد باز نمودن درب کنداسور و ابزربر در هر یال توصیه می شود خصوصا در مورد دستگا های با عمر طولانی

آچار کشی تمامی اتصالات مربوط به دستگاه ( فلنچ ها و محل های اتصال )

بررسی دستگاه از نظر نشتی در مورد دستگاه های جذبی باید مطمئن شویم خلاء دستگاه نشکسته و هوا به آن نفوذ ننموده است در صورت نفوذ هوا ابتدا به دستگاه ازت شارژ نموده (در حدود فشار 1 تا 1.5 بار ) سپس با کف می توان محل منفذ را پیدا نمود و برطرف نمود در صورت پیدا نشدن آن تا 48 ساعت دستگاه را تحت فشار قرار می دهیم تا از نشت آن مطمئن شویم.

پس از اطمینان از عدم منفذ در دستگاه و بستن درب های به سراغ چک نمودن تجهیزات برقی و کنترلی دستگاه شامل فلوسویچ ها، سنسور ها ، قطعات تابلو (مدار فرمان و قدرت ) می رویم و آنها را چک می نماییم و از عملکرد صحیح آنها اطمینان حاصل می کنیم

در این مرحله در مورد دستگاه های جذبی شعله مستقیم ابتدا باید سیکل را از گرمایش به سرمایش تغییر دهیم این کار در دو قسمت انجام می گیرد .(فقط چیلر های که جهت سرمایش و گرمایش استفاده می شود)

1.     برگردان نرم افزاری دستگاه

2.     بستن شیر های که جهت فصل گرمایش در دستگاه باز شده اند

به منظور تغیرات نرم افزاری در منوی اصلی با وارد نمودن پسورد  وضعیت دستگاه را بر روی حالت COOLING MODE قرار می دهیم (دستگاه در حالت AUTO   تنظیم نمایید)

شیر ورودی بخار از ژنراتور به ابزربر که در فصل زمستان (گرمایش) باز شده است می بندیم

شیر رقیق سازی دستگاه که در فصل زمستان مبرد را از کف تانک اواپراتور مستقیما وارد ابزربر می نماید

پس از آن دستگاه را با بار کم روشن نموده و کم کم بار دستگاه را افزایش داده و دمای برج را تنظیم می نماییم .

پس از آن به بررسی غلظت مواد ومقدار مبرد و مواد می پردازیم کنترل آمپر مصرفی پمپ ها از دیگر فعالیت های شروع فصل می باشد.

روشن و خاموش نمودن دستگاه در ابتدا و انتها فصل تاثیر قابل توجهی در طول عمر دستگاه و عملکرد مناسب آن در طول فصل دارد .

راهبری و نگهداری چیلر های جذبی

راهری صحیح و بازرسی طبق زمان بندی پیشنهاد شده از سوی شرکت سازنده بهترین راه برای افزایش طول عمر دستگاه و کارکرد بی مشکل آن می باشد.

اولین علت آسیب دیدن دستگاه های جذبی شکستن خلاء آن و نفوذ هوا به داخل دستگاه می باشد هوا به محض ورود بر روی ظرفیت دستگاه تاثیر زیادی می گذارد و در واقع ظرفیت سرمایشی آن را کاهش می دهد هوا ورودی به دستگاه در طولانی مدت باعث افزایش خاصیت خورندگی لیتیم بروماید می شود و پس از گذشت زمانی از ورود آن به جداره داخلی و فلزی دستگاه آسیب های غیر قابل جبرانی می زند پس دهمواره باید از غیر قابل نفوذ بوده دستگاه در برابر هوا مطمئن بود و همچنین در صورت نفوذ هوا سریعا آن را خارج نموده و محل را بررسی و منفذ ورود هوا را مسدود نماییم در بسیاری از موارد پیدا نمودن این منفذ کار دشواری می باشد ولی با شارژ گاز ازت به دستگاه و بال بردن فشار آن تا 1.5 بار می توان منفذ را با استفاده از کف پیدا نمود ابتدا برای پیدا نمودن منفذ بهتر است از کنترل و امتحان شیر ها و محل های اتصال شروع نمود

نباید برای اطمینان از خلاء مناسب در دستگاه خیلی به فشار سنج ها توجه نمود چون تجربه نشان داده این قطعات پس از مدتی کارایی خود را از دست می دهند برای این منظور پس از وصل نمودن پمپ خلاء به چیلر وروشن نمودن آن خروجی پمپ را در ظرف آب قرار می دهیم پس مدتی که نبایئ خیلر طولانی باشد هوا م گازهای غیر قابل تقطیر از دستگاه خارج می شود اگر هوا کاملا قطع شد و دیگر حبابی در ظرف آب مشاهده نشد پس از گذشت چند دقیقه می توان از نبود منفذ در دستگاه مطمئن شد نفوذ هوا به چیلر کاملا مشهمد می باشد و در صورتی که دقت نمود و رکورد گیری به طور مداوم انجام شود می توان از تغییرات بوجود آمده به بروز مشکل پی برد.

عملیات دیگری که به صورت دوره ای و مداوم بر روی دستگاه انجام می شود تهیه نمونه از مواد و فرستادن به آزمایشگاه و تحلیل آزمایش برای بدست آوردن وضعیت خوب یا بد مواد و دستگاه می باشد آزمایش مواد مانند آزمایش های بالینی برای انسان می باشد و می تواند ما را از بروز اتفاقات در چیلر آگاه نماید در صئرت اطلاع به موقع می توان از بروز اتفاق ناگوار در مورد مواد و دستگاه جلوگیری نمود.

برای نمونه گیری از چیلر را حترین روش استفاده از شیر دهش پمپ سلوشن می باشد چون با توجه به وکیوم بودن دستگاه در صورت بازنمودن هر کدام از شیر ها هوا با داخل دستگاه مکیده شده و موادی از آن خارج نمی شود به دلیل فشاری که پمپ سلوشن در دهش برای انتقال مواد از ابزربر به ژنراتور ایجاد می نماید با بازنمودن شیر تعبیه شده برای دهش پمپ سلوشن می توان مقدار از مواد جهت انجام آزمایش تهیه نمود (حدود 300 cc کافی می باشد )

پس از تهیه نمونه اولین کار بازدید آن با چشم می باشد نمونه باید شفاف و بدون هیچ گونه ذرات معلق و ناخالصی باشد وجود ناخالصی و یا کدر بودن مواد نشانه بروز خوردگی در دستگاه می باشد(ذرات معلق با عث گرفتگی لوله ها و افشانک ها درون دستگاه می شود). پس از آن با بو نمودن مواد می توان به وضعیت الکل در مواد پی برد البته ن چدان دقیق ولی الکل بوی نافذی دارد که در صورت موجود بودن در مواد قابل تشخیص می باشد آزمایش دیگر اندازه گیری     PH  مواد با PH سنج می باشد مواد نرمال باید در محدوده 8 تا 100 با شند یعنی مقداری قلیایی این به خاطر وجود ضد خورنده در مواد می باشد  اسیدی بودن مواد می تواند به دستگاه آسیب رساند آزمایش دیگر تعیین غلظت مواد  با کمک غلظت سنج می باشد غلظت مواد بستگی به نوع دستگاه و محلی دارد که نمونه تهیه شده است ولی معمولا بین 54 تا 60درصد در خروجی پمپ سلوشن متغیر می باشد(در کاتالوگ هر دستگاه مقدار غلظت در قسمت های مختلف دستگاه مشخص شده است).

 پس از انجام آزمایش های فوق نمونه برای انجام آزمایش های تکمیلی به آزمایشگاه ارسال می گردد و در آنجا با بررسی کامل وضعیت مواد و شرایط آن و افزودنی های مورد نیاز تعیین می شود.

همانطور که می دانید یکی از دلایل بروز کریستال ناقص ماندن هر کدام از قسمت چرخه سکیل چیلر می باشد اکثر چیلر های جدید در این مورد خود دارای پیش بینی های لازم می باشند ولی در صورت عدم وجود سیستمهای لازم اقدامات زیر ضروری می باشد در مورد چیلرهای بخار و یا آبگرم در صورت قطع برق لازم است به سرعت شیر ورودی بخار و یا آب داغ بسته شود البته بهتر است در سیستم از شیر های برقی با فنر برگشت استفاده شود تا در صورت قطع برق خود شیر به سرعت بسته شود پس از بستن شیر بهتر است شیر تخلیه بخار یا آبداغ باز شود تا از غلیظ شدن بیش از اندازه محلول درون ژنراتور جلوگیری شود .

در چیلر های شعله مستقیم چون با قطع برق مشعل خاموش می شود فقط باید در صورت نداشتن شیر برقی رقیق سازی با فنر برگشت سریع شیر رقیق سازی دستی با ز نمود همانطور که می دانید زمانی که برق قطع می شود محلول موجود در ژنراتور به دلیل با لا بودن فشار این قسمت به صورت طبیعی به سمت ابزربر حرکت می کند و زمانی که ما شیر رقیق سازی را باز می کنیم مبرد با محلول درون ابزربر مخلوط می شود و در واقع محلول رقیق سازی می شود این عمل از بروز کریستال جلوگیری می نماید.

ثبت رکورد دستگاه

      بی گمان می توان گفت مهمترین مطلب در نگهداری چیلر های جذبی ثبت رکورد دستگاه به طور منظم و بررسی آن توسط فرد آگاه و مطلع می باشد  توجه به کوچکترین تغییرات رخ داده می تواند ما را در جلوگیری از یک خرابی و اتفاق ناگهانی کمک نماید دراین مورد می توان به موارد مهم درثبت  رکورد دستگاه به شرح زیر اشاره نمود.

1.     دمای بدنه پمپ ها(اسپری ،سلوشن و مبرد)

2.     دمای آب ورودی و خروجی سیستم وفشارآن

3.     دمای محلول در قسمت های مختلف

4.     دمای مبرد

5.     سطح مواد در قسمت های مختلف

6.     دمای آب ورودی و خروجی برج خنک کن

7.     آمپر مصرفی پمپ ها(اسپری ،سلوشن و مبرد)

8.     فشار داخلی دستگاه

9.     سرریز دستگاه یا هرگونه تغییرات ناگهانی در دما

 توجه:

روشن نمودن صحیح و درست در اول فصل و خاموش نمودن دستگاه در انتهای فصل از دیگر موارد بسیار مهم در چیلر های جذبی می باشد.

کریستال و رفع آن

کریستال شدن

در مورد کریستال شدن در چیلر های جذبی اظهار نظر های غیر واقعی زیادی شده است و معمولا آن را بسیار بزرگ و حاد نشان می دهند و این موضوع را یکی از دلایل رد گزینه چیلر های جذبی در مقایسه به چیلر تراکمی می دانند در صورتی که این پدیده ساده قابل پیش بینی و پیش گیری می باشد.

هم اکنون موادی یافت شده اند که در صورت اضافه نمودن به مواد دیگر امکان کریستال شدن آن وجود نخواهد داشت.

همانطور که می دانید کریستال یعنی متبلور شدن نمک  موجود در محلول این پدیده در دو زمان رخ می دهد یک در هنگامی که دمای محلول به شدت و سریع پایین بیاید و دیگری بالا رفتن بیش از حد غلظت مواد دستگاه که هر دو اینها قابل پیش بینی و جلوگیری نمودن است .

در چیلر ها عواملی مانند دمای پایین برج خنک کن ، نفوذ هوا وافزایش فشار درون چیلر ، قطع جریان آب سیستم در صورتی که فلو سویچ عمل نکند

در هنگام کریستال بلور های تشکیل شده نمک مجرای دستگاه را می بندد و این موضوع باعث جلوگیری از عملکرد سیکل دستگاه می شود تا تمام دستگاه دچار کریستا ل شود

از نشانه های کریستال نمودن دستگاه تغییرات در سطح مواد در قسمت های مختلف ،لرزش پمپ ها و ... می توان نام برد

کریستال معمولا در مبدل یا اطراف پمپ ها رخ می دهد .

نکته:

دستگاه که در آن کریستال رخ داده است تا زمان رفع کامل کریستال وکیوم نکنید.

جهت رفع کریستال هیچ گاه از شعله مستقیم استفاده نکنید.